Ga naar de inhoud

Op Weg Naar Een Inclusieve en Toekomstgerichte Nederlandse Nationale Herdenking.

Article

In 2020 herdacht Nederland 75 jaar Vrijheid sinds de Tweede Wereldoorlog. Op de Nationale Herdenkingsdag (4 mei) en Bevrijdingsdag (5 mei) staan Nederlanders collectief stil bij het verleden. Deze dagen hebben onvermijdelijk onze aandacht, maar worden ook vaker ter discussie gesteld.

“Vrijheid is inclusiever en duurzamer herdenken en daarmee open staan voor verborgen verhalen.” – Lecyca Curiel (2019 Amsterdam Fellowship).

Lisa Nussy en Lecyca Curiel (2019 Amsterdam Fellowship) stellen vast dat herdenken vooral gebeurt vanuit één perspectief: een wit, Eurocentrisch, heteronormatief en binair perspectief. Zij vinden dat het nationale collectieve geheugen van de geschiedenis in Nederland veel genuanceerde perspectieven mist. Tegelijkertijd merken ze ook dat thema’s als vrijheid en verzet steeds meer ter discussie worden gesteld.

Lisa en Lecyca stellen dat het dominante geloof over de Tweede Wereldoorlog is dat Nederlanders slachtoffer of held waren, maar nooit daders, omstanders of iets wat niet past binnen het binaire van goed en kwaad. Zij kwamen tot dit besef tijdens hun Fellowship en bekeken de Nederlandse Nationale Herdenking daarna kritischer. Beiden hebben Indonesische wortels en merkten op dat niet alle verhalen in het Nederlandse discours over oorlog en vrijheid evenredig vertegenwoordigd zijn. 

Voor hun Action Project hebben Lisa en Lecyca onderzocht in hoeverre de Nederlandse Nationale Herdenking inclusief en duurzaam is, en hoe we lessen uit het verleden kunnen gebruiken om ons te begeleiden naar een inclusieve toekomst. Op 4 mei 2020 maakten en publiceerden ze een video met verhalen uit de Tweede Wereldoorlog die het cohort van het 2019 Amsterdam Fellowship als onderbelicht beschouwde, maar die zij net zo belangrijk vonden. De Fellows noemden gebeurtenissen als de Aprilmoorden op het eiland Curaçao, slachtoffers uit voormalig Nederlands-Indië, waaronder die aan Indonesische zijde, de vervolging van de LGBTQIA+, en de Roma en Sinti gemeenschap. Lisa en Lecyca deelden eerder ook al een artikel over de Nederlandse Nationale Herdenking op de HIA-website.

Lisa en Lecyca: “Kunnen we echt spreken van 75 jaar Vrijheid? Als wij dit vieren, houden we dan rekening met de rol van de Nederlanders in Indonesië, toen ze probeerden hun koloniale gezag te herstellen? En dat onderdrukkingssystemen die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog al aanwezig waren, dat nu nog steeds zijn? Vandaag de dag worden mensen in de LGBTQIA+ gemeenschap nog steeds gediscrimineerd. De Roma en Sinti worden in heel Europa nog steeds gestigmatiseerd. Wij willen de nadruk leggen op de verborgen verhalen om het verhaal te veranderen en een inclusief collectief geheugen te ontwikkelen.”

Voor Lisa en Lecyca is herdenken iets dat niet alleen betrekking heeft op het verleden, maar ook aanzet tot nadenken over het nu. Wat betekent vrijheid vandaag de dag? Hoe kunnen we bijdragen aan een leven van volledige vrijheid voor iedereen? Waarom is het voor ons relevant om deze onvertelde verhalen uit het verleden te herdenken? En hoe kunnen we de herdenking relevant houden in het heden? Wat kunnen we leren van de geschiedenis en hoe kunnen we ons bewust zijn van en waken over tekenen van discriminatie om een inclusieve en duurzame samenleving te creëren? 

Lisa en Lecyca suggereren dat belangrijke verbeterpunten voor de Nationale Herdenking inclusiviteit en duurzaamheid zijn: wat inhoudt dat onderbelichte verhalen meer gedeeld moeten worden. We moeten nadenken over hoe deze verhalen ons helpen om waakzaam te zijn in het heden als het gaat om systemen van onderdrukking, onrechtvaardigheid, vervolging en – het gebrek aan – vrijheid. Lisa en Lecyca hadden een evenement gepland om hierover in gesprek te gaan, maar vanwege COVID-19 waren alle evenementen rond Bevrijdingsdag helaas geannuleerd